طرح مادران
یکشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۳
مقدمه:
در نظام تربیتی و حقوقی اسلام همواره بر نقش بیبدیل زن در جایگاه همسری و مادری تأکید شده است. به طوریکه در تزاحم میان وظایف یک زن اهم و اولی، وظایف همسری و مادری اوست. شرایط کنونی جامعه ما پس از سالها آزمون و خطا به خوبی گواه این نکته است که نگاههای فمینیستی و افراطی به حضور اجتماعی زنان، هم زندگی فردی زنان را آشفته ساخته و هم خانواده را در معرض تهدید قرار داده است. شاید یکی از مهمترین دلایل کاهش رشد جمعیت و شرایط نگران کننده موجود، موانع فکری و فرهنگی است که اذهان دختران و زنان جوان را به خود مشغول ساخته است. در مقابل در شرایط تهاجم گسترده فرهنگی بدیهی است که نقش زنان را نمیتوان در خانواده محدود کرد. امروز زنان ناگزیر وارد عرصههای اجتماعی شدهاند و حتی مادری و همسری و بسیاری از موارد نیازمند رشد وسیع علمی و فرهنگی مادر است. در این میان تحصیل علوم دینی برای بانوان شاید یکی از ضروریترین و بهترین عرصههای حضور اجتماعی آنان محسوب شود.
با توجه به مقدمات فوق، اشتغال زنان به طور اعم و ادامه تحصیل آنها به نحو اخص، همواره یکی از چالش برانگیزترین مباحث اجتماعی جامعه اسلامی محسوب میشود. مادری و حضور اجتماعی هیچکدام نمیتواند به نفع دیگری حذف شوند و یافتن وجه الجمع مدنظر عقل و شرع یکی از مهمترین وظایف مسئولان و دلسوزان مسائل حوزه زنان است.
شرایط ویژه زندگی زنی که مادری و همسری برای او اولویت اول است تعارضهای جدّی با آئیننامهها و مقررات محیطهای کار و تحصیل دارد. مدارس علمیه خواهران به عنوان متولیان ترویج فرهنگ و سبک زندگی اسلامی وظیفه خطیری در ارائه راه حلهای مناسب و متنوع، دست کم در زمینه ادامه تحصیل بانوان به عهده دارند.
الف) واقعیتها و محدودیتها
اهم نکاتی که مسئولان را به تفکر جدّی در تدوین راهکارهای متنوع برای ادامه تحصیل حوزوی بانوان وادار میکند، عبارتند از:
1- شرایط فرهنگی جامعه و استقبال گسترده از تحصیلات دانشگاهی و عدم استقبال شایسته و در شأن مدارس علمیه نسبت به تحصیلات حوزوی. (بطوریکه در حوزههای کلان شهر تهران ظرفیتهای خالی زیادی به چشم می خورد)
2- گرایش بسیاری از علاقهمندان به تحصیلات حوزوی پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی. طبیعی است که در این زمان بسیاری از طلاب متأهل بوده، مادر شدهاند و یا در آستانه مادر شدن قرار دارند.
3- شرایط خاص زندگی در کلانشهرها به ویژه تهران مثل: هزینههای سنگین حمل و نقل، آلودگی هوا و بالا بودن هزینههای مهد کودکها، طولانی بودن مسافتها و مشکل ترافیک باعث میشود که حتی با وجود مهد کودک در مدرسه علمیه، امکان حضور مادران کاهش یابد.
4- وقفه تحصیلی، همواره منجر به از دست رفتن سرمایههای مادی و معنوی و زیانهای روانی و علمی و... میشود. آسیب این امر در مورد بانوان که با محدودیتهای زمانی زیادی مواجه هستند، بسیار شدیدتر است.
5- طبق نظر متخصصین جدایی کودک از مادر در زمان طولانی، قبل از سه سالگی لطمات جبرانناپذیری به دنبال دارد.
6- طلبهای که مادر یک یا چند فرزند است، فرصت کافی ندارد و آئیننامه سقف سنوات، تحصیل او را دچار فشارهای عصبی و یا دلسردی و انصراف از تحصیل میکند و یا کیفیت آموزش او را به شدت کاهش میدهد.
ب) محدودیتهای آئیننامههای موجود
در آئیننامههای مدارس علمیه خواهران در بخش حضوری جز دو ترم مرخصی تحصیلی، تسهیلات خاصی پیشبینی نشده است و این هرچند فرصت خوبی برای رفع بعضی از مشکلات و گرفتاریهای مقطعی است اما مشکل مادران را حل نمیکند.
آئیننامه نیمهحضوری، راهحل مناسبی است ولی به نظر میرسد در موارد زیر نیازمند پاره ای تغییرات باشد:
- لزوم حضور در 4 نیمسال اول
هرچند این 4 نیمسال فرصت مناسبی است تا طلبه هم از فضای معنوی حوزه بهرهمند شودو هم سبک و سیاق تحصیل حوزوی را یاد بگیرد ولی با توجه به نکات پنجگانه فوق تأکید برآن منجر به از دست دادن تعدادی از مشتاقان تحصیل میشود. مادری که فرزند نوزاد 3 الی 4 سال دارد، نمیتواند وارد این سیستم شود و فرصتهای زیادی را از دست میدهد و در همان سالهای اولیه معمولاً انگیزه و آمادگی تحصیل را از دست میدهند. تولد فرزندان دوم و سوم هم این فاصله را بیشتر میکند.
- در سیستم نیمهحضوری سقف سنوات مجاز تحصیل با سیستم حضوری تفاوتی ندارد.
- ورود به دورهی نیمهحضوری و فاصله گرفتن از محیط آموزش، گاهی منجر به دلسردی و افت انگیزه و افت کیفیت آموزش میشود که باید برای آن راهکاری اندیشید.
- در مدرسه مشکوة اندیشه که از سال 1385 به صورت غیر رسمی کار خود را شروع کرده و در سال 1391 مصوب شده است، روشهای گوناگونی برای ارائه تسهیلات به مادران آزموده شده است.
- حفظ نظم، ضمانت اجرایی و جلوگیری از افت کیفیت آموزش، نکاتی بوده است که به موازات ارائه عمل به مادران مدنظر قرار گرفته است. به نظر میرسد لازم است که همت جمعی برای ارائه یک مدل با کمترین نقص در میان همه مدیران و مسئولان مدارس شکل بگیرد. طرح پیشنهادی فعلی مدرسه مشکوة اندیشه یک طرح آزمایشی است که قطعاً در حین اجرا نقاط قوت و ضعف آن بیشتر مشخص میشود.
- اهم سرفصلهای آئیننامه مادران مشکوة اندیشه
- مقدمه:
- الف) تعریف مادر: همه کسانی که فرزند نوزاد تا 4 ساله دارند و یا ایام بارداری را میگذرانند، مشمول بهرهمندی از تسهیلات این طرح هستند.
- ب) این آئیننامه صرفاً جهت حمایت از وظایف مادری و فرزندپروری تدوین شده است و شامل سایر افرادِ دارای محدودیت حضور در کلاسها نمیشود. سایر افراد باید مطابق آئیننامههای موجود مدارس علمیه خواهران عمل کنند و از تسهیلات آن آئیننامهها بهرهمند شوند.
- ج) مدرسه مشکوة اندیشه به دنبال تأسیس دورهی نیمه حضوری نیست و طلبهها تنها در صورت ورود به طرح مادران وارد دورهی نیمه حضوری میشوند.
- د) مبنای اصلی آئیننامه مادران مدرسه مشکوة اندیشه آئیننامه دورهی نیمه حضوری مدارس علمیه خواهران است و سعی شده با ویرایش این آئیننامه طلبه از دورهی حضوری به نیمهحضوری منتقل شود.
- ه ) سنوات مجاز تحصیل برای کسانی که از ابتدا یا در حین تحصیل مادر میشوند حد اکثر 8 سال (16 نیمسال) است و مرخصیهای تحصیلی نیز از همین مدت محسوب میشود. (توضیح: واحدهای تحصیلی حدوداً ۲۰۴ واحد است که با احتساب حداقل 12 واحد به 16 نیمسال تحصیلی نیاز داریم. 12 واحد معادل حدوداً روزی 3 ساعت مطالعه در 6 روز هفته است، که به نظر میرسد برای اکثر افراد مقدور باشد.)
-
- خلاصه طرح مادران مشکوة اندیشه
- ماده 1-مادران طلبه مدرسه علمیه مشکوة اندیشه درترم اول نمیتوانند تحصیلات خود را غیرحضوری شروع کنند، اما مجاز به انتخاب واحد هستند و باید حداقل 12 واحد (حداقل واحد مجاز) را انتخاب نمایند. مابقی واحدها به صلاحدید مسئول آموزش مدرسه میتواند به صورت مجازی در ترم اول اخذ شود و یا در ترمهای آینده گذرانده شود.
- ماده 2-مادرانی که فرزند نوزاد تا 4 ساله دارند پس از ترم اول در صورت نیاز وارد طرح مادران میشوند و میتوانند تحصیلات خود را به یکی از اشکال زیر ادامه دهند.
- اول: ترکیبی؛با نظر مسئول آموزش مدرسه، طلبه پس از انتخاب واحد، بعضی از دروس حضوری و بعضی را مجازی میگذراند.
- دوم:در صورتیکه سن فرزند و شرایط زندگی طلبه اجازه استفاده از راه اول را ندهد، کلیه دروس غیرحضوری اخذ میشوند، اما طلبه موظف است تا پایان تحصیلات 6 واحد درسی را حضوری اخذ کند (معادل 2 سال حضور الزامی در دورهی نیمه حضوری حوزه علمیه خواهران). انتخاب واحد و نیز انتخاب واحدهایی که باید حتماً حضوری گذرانده شوند، با نظر مسئول آموزش خواهد بود. بنابراین طلبهای که کاملاً وارد سیستم غیرحضوری میشود نیز مجبور است در اواسط مسیر با عادی شدن شرایط از روش اول استفاده کند.
- تبصره 1 –در دروسی که غیرحضوری اخذ میشوند حداقل نمره قبولی 15 است.
- تبصره 2 –به صلاحدید اساتید محترم و مسئول آموزش جدولی از دروس اصلی تهیه خواهد شد که در آنها طلبه غیرحضوری موظف به شرکت در آزمون شفاهی خواهد بود.
- تبصره 3 –واحدهایی که غیر حضوری اخذ میشوند اگر در ترم مورد نظر در مدرسه ارائه شود، طلبه به صورت هفتگی در آزمونonlineشرکت میکند. در غیر این صورت باید در امتحانهای ماهانه onlineشرکت کنند و در جلسه آزمون میان ترم و پایان ترم مدرسه حاضر باشد.
- ماده 3- مادرانی که در هر ترم دوران بارداری خود را سپری و یا زایمان میکنند، در صورتیکه دو سوم ترم را حضور منظم داشته باشند میتوانند یک سوم ترم را استراحت کرده و به صورت مجازی تحصیل کنند. مشروط بر آنکه در آزمونهای اصلی یا تجدیدی آن ترم موفق به کسب نمرهی قبولی شوند. استفاده از مرخصی تحصیلی و یا روش کاملاً غیرحضوری به جز دو ترم اول برای این دسته از مادران مجاز است.
- ماده 4- سقف مجاز غیبت مادران در دروس حضوری همان سه شانزدهم است که موارد اضطراری ارائه گواهی معتبر پزشکی (برای مادر یا کودک) و تشخیص شورای مدرسه بسته به شرایط درس و شرایط علمی طلبه و... غیبت (چهار شانزدهم یا پنج شانزدهم) نیز قابل اغماض است.
- ماده 5- مدرسه مشکوة اندیشه موظف است با راه اندازی یک سایت مجهز و فراهم کردن زیرساختهای لازم نسبت به ارائه فایل دروس، آزمونها، تمرینها و برگزاری امتحانات onlineاقدام کند.
- ماده 6- در ترم تابستانی مادران میتوانند، با نظر مسئول آموزش حداکثر 6 واحد غیرحضوری اخذ کنند. ترم تابستان امتحان هفتگی ندارد و تنها در پایان شهریور آزمون نهایی برگزار میشود.